Αδίδακτο Κείμενο, Ενότητα 15η, ΛΥΣΙΑΣ, ΚΑΤΑ ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΟΥΣ 31 - 33

1.ΚΕΙΜΕΝΟ

[31] καίτοι εἰ χρὴ τοῖς διὰ τὴν ἑαυτῶν σωτηρίαν ἑτέρους ἀπολέσασι συγγνώμην ἔχειν,

ἐκείνοις ἂν δικαιότερον ἔχοιτε· κίνδυνος γὰρ ἦν πεμφθεῖσι μὴ ἐλθεῖν καὶ καταλαβοῦσιν

ἐξάρνοις γενέσθαι. τῷ δὲ Ἐρατοσθένει ἐξῆν εἰπεῖν ὅτι οὐκ ἀπήντησεν, ἔπειτα ὅτι οὐκ

εἶδεν· ταῦτα γὰρ οὔτ’ ἔλεγχον οὔτε βάσανον εἶχεν, ὥστε μηδ’ ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν

βουλομένων οἷόν τ’ εἶναι ἐξελεγχθῆναι. [32] χρῆν δέ σε, ὦ Ἐρατόσθενες, εἴπερ ἦσθα

χρηστός, πολὺ μᾶλλοντοῖς μέλλουσιν ἀδίκως ἀποθανεῖσθαι μηνυτὴν γενέσθαι ἢ τοὺς

ἀδίκως ἀπολουμένους συλλαμβάνειν. Νῦν δέ σου τὰ ἔργα φανερὰ γεγένηται οὐχ ὡς

ἀνιωμένου ἀλλ’ ὡς ἡδομένου τοῖς γιγνομένοις, [33] ὥστε τούσδε ἐκ τῶν ἔργων χρὴ μᾶλλον

ἢ ἐκ τῶν λόγων τὴν ψῆφον φέρειν, ἃ ἴσασι γεγενημένα τῶν τότε λεγομένων τεκμήρια

λαμβάνοντας, ἐπειδὴ μάρτυρας περὶ αὐτῶν οὐχ οἷόν τε παρασχέσθαι. Οὐ γὰρ μόνον ἡμῖν

παρεῖναι οὐκ ἐξῆν, ἀλλ’ οὐδὲ παρ’ αὑτοῖς εἶναι, ὥστ’ ἐπὶ τούτοις ἐστὶ πάντα τὰ κακὰ

εἰργασμένοις τὴν πόλιν πάντα τἀγαθὰ περὶ αὑτῶν λέγειν.

ΛΥΣΙΑΣ, ΚΑΤΑ ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΟΥΣ 31 - 33

2. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

συγγνώμην ἔχω τινί : συγχωρώ

καταλαμβάνω : συναντώ, βρίσκω, προλαβαίνω

ἐξαρνος ειμί : αρνούμαι

ἀπαντω : συναντώ

βάσανος : δοκιμή, έρευνα, έλεγχος, βασανιστήριο

ἐξελέγχομαι : ελέγχομαι, αποδεικνύομαι ένοχος

μηνυτὴς γίγνομαι : μηνύω, ανακοινώνω στη βουλή, καταγγέλλω

ἀνιωμαι : στεναχωριέμαι

τὴν ψῆφον φέρω: αποφασίζω

παρέχομαι τινά : παρουσιάζω, εμφανίζω

3. Παρατηρήσεις

1.Να γραφεί η μετάφραση του κειμένου:

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις ( χρή, προσήκει, ἀνάγκη ἐστί, αἰσχρόν ἐστι δεῖ, ἐνδεῖ, μέλει, μεταμέλει, μέτεστι) : παίρνουν για υποκείμενο απαρέμφατο ή ολόκληρη δευτερεύουσα πρόταση.

Απρόσωπες εκφράσεις

Σχηματίζονται κατά τέσσερις τρόπους:

1) Ουσιαστικό + ἐστὶ (ὥρα, ἀνάγκη, καιρός, ἀκμή κτλ.) Π.χ. ἀνάγκη ἐστι εἰπεῖν ταῦτα.

2) Ουδέτερο επιθέτου + ἐστὶ (αἰσχρόν, ῥᾴδιον, δίκαιον, καλόν κτλ.)

Π.χ. καλόν ἐστί εἰπεῖν ταῦτα.

3) Ουδέτερο μετοχής + ἐστί (δέον, πρέπον, εἰκός κτλ.) Π.χ. Εἰκός ἐστί εἰπεῖν ταῦτα.

4) Επίρρημα + ἔχει (αἰσχρῶς, ῥᾳδίως, δικαίως κτλ.) Π.χ. αἰσχρῶς ἔχει εἰπεῖν ταῦτα.

α) Δοτική προσωπική χαρακτηρίζεται η δοτική που δείχνει πρόσωπο και συναντάμε κοντά στα απρόσωπα ρήματα και τις απρόσωπες εκφράσεις και συχνά παράγουμε απ’ αυτή σε αιτιατική πτώση το υποκείμενο του απαρεμφάτου που είναι με τη σειρά του υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα.

Π.χ. Ἀνάγκη ἐστί σοι ἐλθεῖν.

* Για το υποκείμενο του απαρεμφάτου που είναι υποκείμενο σε απρόσωπο ρήμα ή έκφραση ισχύουν οι εξής περιπτώσεις:

- Προκύπτει σε πτώση αιτιατική από τη δοτική προσωπική που συνήθως υπάρχει κοντά στο απρόσωπο ρήμα ή έκφραση. Π.χ. Ἀνάγκη ἐστί σοι εἰπεῖν ταῦτα (Υ.σε).

- Δίνεται ή υπάρχει κατευθείαν σε αιτιατική. Π.χ. Ἀνάγκη ἐστί σε εἰπεῖν ταῦτα.

- Εννοείται σε αιτιατική από τα συμφραζόμενα. Π.χ. Ἀνάγκη ἐστί εἰπεῖν ταῦτα (εν. σε).

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Συνηρημένα σε - οω

ΑΣΚΗΣΗ

ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΤΕ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΤΗΣ ΑΠΡΟΣΩΠΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ  (σύμφωνα με το παράδειγμα) :

- Παράδειγμα:  Πρέπον ἐστὶ λέγειν τ' ἀληθῆ καὶ πράττειν τὰ δίκαια. (απρόσωπη έκφραση, υποκείμενο απρ.έκφρασης)- Δίκαιόν ἐστι τὸν εὖ πράττοντα μεμνῆσθαι θεού.
- Ὁμολογεῖται τὴν πόλιν ἡμῶν ἔνδοξον εἶναι.
- Χρὴ λέγειν τὰ καίρια.
- Ὥρα ἐστὶν ἡμᾶς ἀπιέναι.
- Δεῖ τὴν γλῶτταν μὴ προτρέχειν τοῦ νοῦ.
- Ἁρμόζει καὶ ὑμῖν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι τοῦτο.
- Καλῶς ἔχει λέγειν ἐμοί, ὦ Ἀθηναῖοι, περὶ εἰρήνης ταῦτα.
- Βαρβάρων δ' Ἕλληνας ἄρχειν εἰκός ἐστιν.
- Ἔδοξέ μοι λίαν πόρρω τῶν ἀκτῶν εἶναι.

- Ἐμοὶ ἀνάγκη ἐστὶ ποιῆσαι τὰ πρέποντα.
- Καιρός ἐστιν ἡμῖν βουλεύσασθαι.
- Παρὰ τοῦ πατρὸς ὑμῖν προσήκει λόγον λαμβάνειν.
- Ὑμῖν ἔξεστι εὐδαίμοσι γενέσθαι.
- Ἔδοξεν αὐτοῖς τοὺς ἐπιόρκους κολάσαι.
- Ἀνάγκη ἐστὶν ἡμῖν τὰς τῆς πόλεως πύλας φυλάττειν.
- Τοῖς ἰσχυροῖς δυνατόν ἐστιν ὑβρίζειν τοὺς ἄλλους.
- Ὥρα σοι προστατεύειν ἐμοῦ ὡς ὄντος ἀγαθοῦ.
- Τοῖς ἰδιώταις ἔξεστι τὰς δαπάνας συντέμνειν.
- Τοῖς μὴ παιδευθεῖσι πρὸς ἀρετὴν οὐ προσήκει ἄλλων ἄρχειν.