ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ - ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΣΥΝΤΑΞΗ

ΘΕ Ω Ρ Ι Α – ΟΡ Ι Σ Μ Ο Ι

• Οι αναφορικές προτάσεις είναι από τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων που

χρησιμοποιούνται τόσο στην απλή όσο και στη διαδοχική υποτακτική σύνδεση.

• Αναφορικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές

αντωνυμίες (που, όποιος, ο οποίος, όσος, ό,τι) ή με αναφορικά επιρρήματα

(όπου, που, όπως, πως, όσο, καθώς, σαν, ωσάν) και προσδιορίζουν κάποιον όρο

μιας άλλης πρότασης, ο οποίος είτε υπάρχει στην πρόταση είτε παραλείπεται και εννοείται.

• Οι αναφορικές προτάσεις διακρίνονται σε:

1) ονοματικές και 2) επιρρηματικές.

• Ονοματικές λέγονται οι αναφορικές προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες και χρησιμοποιούνται ως ονόματα: υποκείμενο, αντικείμενο, ονοματικός

προσδιορισμό (παράθεση, επεξήγηση), κατηγορούμενο.

• Επιρρηματικές λέγονται οι αναφορικές προτάσεις που εισάγονται με αναφορικά

επιρρήματα ή άλλους αναφορικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς και προσδιορίζουν

ένα επίρρημα ή άλλο επιρρηματικό προσδιορισμό μιας πρότασης. Οι αναφορικές

επιρρηματικές προτάσεις δηλώνουν όπως οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί:

τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό, συμφωνία, εναντίωση/παραχώρηση, παρομοίωση.

• Οι αναφορικές προτάσεις μπορούν να είναι:

1. Προσθετικές, δηλαδή να μην αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα στον όρο που

προσδιορίζουν (και τότε έχουμε στο γραπτό λόγο κόμμα ή στον προφορικό παύση).

Για παράδειγμα: Μας μίλησε για το Νίκο, που μας είναι άγνωστος.

2. Αναγκαίοι προσδιορισμοί (προσδιοριστικές) στον όρο που προσδιορίζουν.

Για παράδειγμα: Το φαγητό που φάγαμε χτες ήταν πολύ νόστιμο.

• Διακρίνουμε τις παραθετικές από τις προσδιοριστικές αναφορικές προτάσεις με

βάση τα ακόλουθα κριτήρια:

α) στίξη: οι παραθετικές προτάσεις χωρίζονται από τον ονοματικό όρο στον οποίο αναφέρονται με κόμμα ή άλλα σημεία στίξης (παύλες, παρενθέσεις κτλ.). Αντίθετα οι

προσδιοριστικές ακολουθούν χωρίς κόμμα τον ονοματικό όρο που προσδιορίζουν.

β) επιτονισμός· οι προσδιοριστικές διαβάζονται μαζί με τον όρο στον οποίο αναφέρονται.Αντίθετα οι παραθετικές διακρίνονται από τον όρο στον οποίο αναφέρονται

με μια σύντομη παύση.

γ) σημασιολογικό κριτήριο/νόημα· Πρόκειται για το πιο αξιόπιστο κριτήριο. Η παραθετική πρόταση περιέχει ξεχωριστές ή δευτερεύουσες πληροφορίες σε σχέση με

τον όρο στον οποίο αναφέρεται. Αντίθετα η προσδιοριστική αποτελεί το απαραίτητο

συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει.