Αδίδακτο κείμενο, Γ' Ενότητα, Θουκυδίδης, Ε’ , 16

Επειδή δέ καί ἡ ἐν Αμφιπόλει ἧσσα τοῖς Αθηναίοις ἐγεγένητο καί ἐτεθνήκει Κλέων τε καί Βρασίδας, οἵπερ ἀμφοτέρωθεν μάλιστα ἠναντιοῦντο τῇ εἰρήνη, ὁ μέν διά τό ἐυτυχεῖν καί τιμᾶσθαι ἐκ τοῦ πολεμεῖν , ὁ δέ γενομένης ἡσυχίας καταφανέστερος νομίζων ἀν εἷναι κακουργῶν ἀπιστότερος διαβάλλων, τότε δή ἑκατέρα τῇ πόλει σπεύδοντες τά μάλιστα την ὁμολογίαν Πλειστοάναξ τε ὁ Παυσανίου , βασιλεύς  Λακεδαιμονίων, καί Νικίας ὁ Νικηράτου πλεῖστα τῶν τότε εὗ φερόμενος ἐν στρατηγίαις  πολλῷ δέ μᾶλλον προεθυμοῦντο ˙ Νικίας μέν βουλόμενος, ἐν ὧ ἀπαθής ἧν καί ἠξιοῦτο διασώσασθαι τήν εὐτυχίαν καί ἐς τε τό αὐτίκα πόνων πεπαύσθαι καί αὐτός καί τους πολίτας παῦσαι, καί τῷ μέλλοντι χρόνω καταλιπεῖν ὂνομα ὡς οὐδέν σφήλας τήν πόλιν διεγένετο , νομίζων ἐκ τοῦ ἀκινδύνου τοῦτο ξυμβαίνειν καί ὅστις ἐλάχιστα τύχη αὐτόν παραδίδωσι , τό δέ ἀκίνδυνον τήν ειρήνην παρέχειν.

  ( Θουκυδίδης, Ε’ , 16)

1. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

γίγνομαι : συμβαίνω

ἐγεγένητο ἧσσα :συνέβη να νικηθούν

μάλιστα  :κυρίως

ἀπιστότερος  :  ο λιγότερο πιστευτός

διαβάλλω  : συκοφαντώ

εὗ φερόμαι   : έχω (αφήνω ) καλή φήμη

ἠξιοῦτο : κατείχε αξιώματα ( ἀξιοῦμαι )

ἐς τε τό αὐτίκα : στο παρόν

παῦσαι : να απαλλάξει

σφήλας  : σφάλλω à οδηγώ κάποιον σε λάθη , εδώ :την πόλη σε πόλεμο

διεγένετο : πέρασε τη ζωή του.

3. Παρατηρήσεις

1.Να γραφεί η μετάφραση του κειμένου:

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

 ΣΥΝΤΑΞΗ     ΡΗΜΑΤΩΝ

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

1. Ρήματα που σημαίνουν ωφέλεια ή βλάβη με λόγους ή έργα: ὀνίνηµι, ὠφελῶ, εὐεργετῶ, εὖ

ποιῶ, βλάπτω, ἀδικῶ, εὖ λέγω, εὐλογῶ, κακῶς ποιῶ, κακῶς λέγω, λοιδορῶ, κολακεύω,

κακοποιῶ, κακουργῶ, θωπεύω, θεραπεύω, τιµωροῦµαι (=τιµωρώ).

2. Ρήματα καταδίωξης ή απόδρασης: θηρῶ, θηρεύω, διώκω, ἐνεδρεύω, φεύγω, ἀποφεύγω,

ἀποδιδράσκω, ζηλῶ.

3. Ρήματα διαφόρων σημασιών: φθάνω, λανθάνω, ἐπιλείπω, µένω, περιµένω, ὄµνυµι,

ἐπιορκῶ, κελεύω, οἰκῶ, σπεύδω, θαρρῶ, σιγῶ, σιωπῶ.

4. Ρήματα αμετάβατα που χρησιμοποιούνται ως μεταβατικά: αἰδοῦµαι, αἰσχύνοµαι,

φυλάττοµαι, εὐλαβοῦµαι, ἐκπλήττοµαι, καταπλήττοµαι, δακρύω, κλαίω, φοβοῦµαι,

δέδοικα, οἰµώζω, θρηνῶ, ποθῶ, πενθῶ, ἀλγῶ.

5. Τα ρήματα: ὁρῶ, κρατῶ (+αιτιατική=νικώ), ἀγαπῶ, ποθῶ, φιλῶ, ακούω (+αιτιατική,

δηλώνεται έµµεση αντίληψη), αἰσθάνοµαι (+αιτιατική κάποιες φορές, π.χ. ᾔσθετο βοήν).

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

1. Ρήματα που σημαίνουν μνήμη ή λήθη: µιµνήσκοµαι, µέµνηµαι, µνηµονεύω, ἐπιλανθάνοµαι.

2. Ρήματα που σημαίνουν φειδώ και τα αντίθετά τους: φείδοµαι, ἀφειδῶ.

3. Ρήματα που σημαίνουν φροντίδα ή επιμέλεια και τα αντίθετά τους: φροντίζω, ἐπιµελοῦµαι,

προνοῶ, µέλει µοι τινός, κήδοµαι, µεταµέλει µοι τινός, µεταµέλοµαι, ὀλιγορῶ, ἀµελῶ.

4. Ρήματα που σημαίνουν επιθυμία: ἐπιθυµῶ, ἐρῶ (=αγαπώ), ἐρῶµαι (=επιθυµώ), ἐφίεµαι,

ὀρέγοµαι, γλίχοµαι.

5. Ρήματα που σημαίνουν απόλαυση: ἀπολαύω, ὀνίναµαι.

6. Ρήματα που σημαίνουν μετοχή: µετέχω, µεταλαµβάνω, κοινωνῶ, κληρονοµῶ, µέτεστί µοι

τινός.

7. Ρήματα που σημαίνουν πλησμονή: βρίθω, πίµπλαµαι, εὐπορῶ, γέµω, πλήθω, µεστῶ.

8. Ρήματα που σημαίνουν στέρηση: δέω, δέοµαι, δεῖ µοι τινός, χρῄζω, ἀπορῶ, στέροµαι,

σπανίζω.

9. Ρήματα που σημαίνουν γενικά αίσθηση (αφή, γεύση, όσφρηση, οσμή, ακοή): ἅπτοµαι, ψαύω,θιγγάνω, ἔχοµαι, ἀντέχοµαι, δράττοµαι, λαµβάνοµαι, ἐπιλαµβάνοµαι, ἀντιλαµβάνοµαι, γεύοµαι, ὀσφραίνοµαι, ὄζω, πνέω, ἀκούω (για άµεση αντίληψη), ἀκροῶµαι.

10. Ρήματα που σημαίνουν απόπειρα: πειρῶ, πειρῶµαι.

11. Ρήματα που σημαίνουν επιτυχία: τυγχάνω, ἐφικνοῦµαι, ἐξικνοῦµαι.

12. Ρήματα που σημαίνουν αποτυχία: ἀποτυγχάνω, ἁµαρτάνω, διαµαρτάνω, ἐξαµαρτάνω,

ψεύδοµαι (=αποτυγχάνω)

13. Ρήματα που σημαίνουν έναρξη ή λήξη: ἄρχω, ἄρχοµαι, λήγω, παύοµαι (=σταµατώ).

14. Ρήματα που σημαίνουν αρχή ή εξουσία και τα αντίθετά τους: ἄρχω, κρατῶ

(+γενική=εξουσιάζω), βασιλεύω, ἡγεµονεύω, δεσπόζω, στρατηγῶ, τυραννῶ, ἡγοῦµαι

(+γενική=είµαι αρχηγός).

15. Ρήματα που σημαίνουν χωρισμό: χωρίζοµαι.

16. Ρήματα που σημαίνουν αποχή: ἀπέχω, ἀπέχοµαι.

17. Ρήματα που σημαίνουν απομάκρυνση: διέχω, ἄπειµι, εἴκω (=υποχωρώ), παραχωρῶ.

18. Ρήματα που σημαίνουν απαλλαγή: ἀπαλλάττω, ἐλευθερῶ, λύω, ἀφίεµαι.

19. Ρήματα που σημαίνουν καταγωγή: εἰµί, γίγνοµαι, ἔφυν, πέφυκα.

20. Ρήματα που σημαίνουν σύγκριση, διαφορά, υπεροχή: ἡττῶµαι, λείποµαι, ἀριστεύω,

ἀπολείποµαι, ὑστερῶ, προέχω, µειονεκτῶ, περιγίγνοµαι, περίειµι, πρωτεύω, κρατιστεύω,

πλεονεκτῶ, ὑπερτερῶ, διαφέρω.

21. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: ἀπό, ἐκ, πρό, ὑπέρ, κατά.

22. Ρήματα διαφόρων σημασιών: φεύγω + γενική (=κατηγορούµαι για κάτι), ἑάλω + γενική

(=καταδικάζοµαι για κάτι), κρίνοµαι + γενική (=τιµωρούµαι σε...π.χ. θάνατο), αἰσθάνοµαι

+ γενική. Θυµήσου: ἁλίσκοµαι = κυριεύοµαι (για άψυχα), συλλαµβάνοµαι (για έµψυχα).

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

1. Ρήματα σημαίνουν πρέπει, αρμόζει, ταιριάζει και τα συνώνυμά τους.

2. Ρήματα που σημαίνουν προσέγγιση ή συνάντηση απλή, φιλική ή εχθρική διάθεση: πλησιάζω, πελάζω, προσίηµι, ἐντυγχάνω, συντυγχάνω.

3. Ρήματα που σημαίνουν ακολουθία, διαδοχή: ἕποµαι, ἀκολουθῶ.

4. Ρήματα που σημαίνουν επικοινωνία, ένωση: ὁµιλῶ, χρῶµαι (συχνά συντάσσεται µε δύο δοτικές, από τις οποίες η µία είναι κατηγορούµενο της άλλης), µείγνυµαι, ἐπιµείγνυµαι, κεράννυµι.

5. Ρήματα που σημαίνουν φιλική ή εχθρική ενέργεια – διάθεση: εὐνοῶ, ἀρέσκω, βοηθῶ, ἀρήγω (=βοηθώ), ἀµύνω (=βοηθώ), τιµωρῶ (=βοηθώ), λυσιτελῶ, δουλεύω, πείθοµαι, χαλεπαίνω (=οργίζοµαι), ὀργίζοµαι, ἐνοχλῶ, µάχοµαι, στασιάζω, πολεµῶ, εἰς χείρας ἔρχοµαι (=συµπλέκοµαι), ἀπειλῶ, φθονῶ, ἐπιβουλεύω, λοιδοροῦµαι, ἀπειθῶ, ἐπιτιµῶ.

6. Ρήματα που σημαίνουν άμιλλα: ἁµιλλῶµαι.

7. Ρήματα που σημαίνουν φιλονικία: διαφέροµαι, ἐρίζω, ἀµφισβητῶ.

8. Ρήματα που σημαίνουν έριδα ή συμφιλίωση: σπένδοµαι (=συνθηκολογώ), σπονδὰς ποιοῦµαι, συναλλάττοµαι – διαλλάττοµαι – καταλλάττοµαι (=συµφιλιώνοµαι).

9. Ρήματα που σημαίνουν ισότητα και ομοιότητα: ἰσοῦται, ὁµοιάζω, ἔοικα.

10. Ρήματα που σημαίνουν συμφωνία: συµφωνῶ, ὁµολογῶ, ὁµονοῶ, συνᾴδω (=συµφωνώ), συναρµόττω (=ταιριάζω).

11. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: ἐν, σύν, ἐπί, περί, παρά, ὑπό, πρός.

12. Ρήματα διαφόρων σημασιών: ἡγοῦµαι + δοτική = οδηγώ, ἡγοῦµαι + ειδικό απαρέµφατο = νοµίζω ότι..., χρῶµαι + δύο δοτικές (η µία κατηγορούµενο της άλλης). ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ:

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΥΟ ΑΙΤΙΑΤΙΚΕΣ:

α) Η μία αιτιατική, η οποία είναι πρόσωπο ή περιεκτικό ουσιαστικό, ειναι το ΑΜΕΣΟ

αντικείμενο. Η άλλη, το πράγμα ή το άψυχο, είναι το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ, εἰσπράττω, ἱκετεύω, ἐρωτῶ, ἀνερωτῶ.

2. Ρήματα που σημαίνουν: ὑπενθυµίζω, διδάσκω.

3. Ρήματα που σημαίνουν: ἐνδύω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: δρῶ, ἐργάζοµαι, ποιῶ, ἀγορεύω, λέγω, εὐεργετῶ (τα ρήµατα αυτά έχουν εξωτερικό και σύστοιχο αντικείµενο).

β) Η μία αιτιατική κατηγορούμενο της άλλης (με κατηγορούμενο του αντικειμένου σε αιτιατική  συντάσσονται τα κλητικά ρήματα, τα εκλογής, δοξαστικά και τα συνώνυμα του εἰµὶ και του  γίγνοµαι).

1. Ρήματα που σημαίνουν: λέγω, καλῶ, προσαγορεύω, ὀνοµάζω.

2. Ρήματα που σημαίνουν: ποιῶ, καθίστηµι, τίθηµι, ἀποδείκνυµι, ἀποφαίνω, αἱροῦµαι,

χειροτονῶ.

3. Ρήματα που σημαίνουν: νοµίζω, ἡγοῦµαι, κρίνω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: ἔχω, δίδωµι, λαµβάνω, παραλαµβάνω, παρέχω.

5. Προσοχή: τα ρήματα αὔξω, τρέφω, αἴρω συντάσσονται με προληπτικό κατηγορούμενο του  αντικειμένου.

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

Η αιτιατική είναι το ΑΜΕΣΟ, η γενική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: πληρῶ, µεστῶ, γεµίζω, κενῶ, ἐρηµῶ, ἑστιῶ (=κάνω τραπέζι σε  κάποιον).

2. Ρήματα που σημαίνουν: ἀκούω, µανθάνω, πληροφοροῦµαι.

3. Ρήματα που σημαίνουν: λαµβάνω, ἄγω, ἕλκω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: ἀπαλλάσσω, ἀπολύω, παύω, ἀποστερῶ, χωρίζω, εἴργω

(=εµποδίζω), κωλύω, ἐλευθερῶ.

5. Ρήματα που σημαίνουν: ἀνταλλάσσω, ἀγοράζω, πωλῶ, πιπράσκω, ὠνοῦµαι (=αγοράζω),  ἀποδίδοµαι (=πωλώ), ἀξιῶ, τιµῶ, ἐκτιµῶ.

(Στις παραπάνω 5 κατηγορίες ρημάτων η ΓΕΝΙΚΗ είναι ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ σε θέση ΕΜΜΕΣΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ)

6. Ρήματα που σημαίνουν ψυχικό πάθημα: θαυµάζω, ἄγαµαι, ζηλῶ, ἐπαινῶ, εὐδαιµονίζω,  οἰκτίρω, µισῶ, µακαρίζω.

7. Ρήματα που σημαίνουν δικάζω και ανταποδίδω: αἰτιῶµαι, γράφοµαι, κρίνω, τιµωροῦµαι,  διώκω, δικάζω.

(Στις παραπάνω 2 κατηγορίες ρημάτων η ΓΕΝΙΚΗ είναι ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ σε θέση ΕΜΜΕΣΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ)

8. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: ἀπό, ἐκ, κατά, πρό.

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

Η αιτιατική είναι το ΑΜΕΣΟ, η δοτική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: λέγω, δίδω, δεικνύω.

2. Ρήματα που σημαίνουν: ὑπόσχοµαι, παραγγέλλω.

3. Ρήματα που σημαίνουν: ἐξισώνω, ὁµοιάζω.

4. Ρήματα που σημαίνουν: ἀναµιγνύω, συνδιαλλάσσω.

5. Μερικά σύνθετα ρήματα με τις προθέσεις: ἐν, σύν.

ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:

Η γενική είναι το ΑΜΕΣΟ, η δοτική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.

1. Ρήματα που σημαίνουν: µετέχω, µεταδίδω.

2. Ρήματα που σημαίνουν: παραχωρῶ, φθονῶ.

3. Ρήματα που σημαίνουν: τιµῶ, τιµῶµαι.

Ασκήσεις

            1. Να βρείτε τα αντικείμενα των υπογραμμισμένων δίπτωτων ρημάτων που ακολουθούν και να μεταφράσετε τις προτάσεις.

Κριτίας μηδὲν ἀγαθὸν ἐποίησε τὴν πόλιν.

Τῆς ἐλευθερίας ἑκόντες παρεχωρήσατε Φιλίππῳ.

Ὁ δὲ τοῖς πονηροῖς ὁδὸν δείκνυσι.

Τὰ τῶν Θετταλῶν πράγματα πολλὴν ἀθυμίαν παρεῖχε Φιλίππῳ.

Ἐπλήρωσαν τὰ ταμεῖα σίτου.

Ἐπιστέλλει Εὐβοεῦσι τοιαύτας ἐπιστολάς.

Τοῖς φίλοις μεταδίδοτε τῶν ὑμετέρων ἀγαθῶν.

Φιλίππῳ Ἀμφιπόλεως παρακεχωρήκαμεν.

Ταῦτα ἐγὼ ἀπαγγελῶ βασιλεῖ.

Ἔδοσαν τούτῳ χρήματα οἱ βουλόμενοι ἀποστῆναι Ἀθηναίων.

Οἱ Κερκυραῖοι ἐκώλυσαν τὰς ναῦς τοῦ ἀποπλεῦσαι οἴκαδε.

Ἐπειράθησαν ἐκβαλεῖν ἡμᾶς τῆς πόλεως.

Ἐγὼ νομίζω χάριν ὑμᾶς τοῖς θεοῖς ὀφείλειν.

             

            2. Να τοποθετήσετε τις λέξεις της παρένθεσης στην κατάλληλη πτώση ως αντικείμενα, λαμβάνοντας υπόψη τους ρηματικούς τύπους από τους οποίους εξαρτώνται.

Οἱ ἀγροὶ οὐ φέρουσιν ……………………….. ……………………….. (καρποί, γεωργοί).

Ἂν νικῶμεν ὑμᾶς ἀρετῇ, ἡ νίκη ……………………….. ……………………….. φέρει (ἡμεῖς, αἰσχύνη).

Σωκράτης ἐδίδασκε ……………………….. ……………………….. (ἀρετή, νέοι).

Ἀλέξανδρος ἐνέδυσε ……………………….. ……………………….. (στρατιῶται, θώρακες).

Μεταδίδως ……………………….. ……………………….. (κύων, σῖτος).

Οἱ Ἀθηναῖοι κατέγνωσαν ……………………….. ……………………….. (οἱ στρατηγοί, θάνατος).

Σωκράτης ……………………….. οὐκ ἐπράττετο ……………………….. (οἱ αὐτοῦ ἐπιθυμοῦντες, χρήματα).

Δείξουσιν οἱ μαθηταὶ ……………………….. ……………………….. (ἡμεῖς, ὁδός).

Αἱ ἀκροπόλεις ἔφερον ……………………….. ……………………….. (κόσμος, αἱ πόλεις).

Τὰ μαθήματα ἀποτρέπει ……………………….. ……………………….. (οἱ νεώτεροι, πολλά ἁμαρτήματα).

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Δευτερόκλιτα επίθετα