ΠΩΣ
Η ΓΝΩΣΗ ΝΙΚΗΣΕ ΤΗ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ
Sulpicius
Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen
regem gerebat. Serena nocte subito luna defecerat; ob repentinum
monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam
amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum
lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in
pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam
Paulianam victoriam dederunt. Quia ille metum exercitus Romani
vicerat, imperator adversarios vincere potuit!
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ο
Σουλπίκιος Γάλλος ήταν ύπαρχος του
Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου που διεξήγε
πόλεμο εναντίον του βασιλιά Περσέα. Μια
ξάστερη νύχτα έγινε ξαφνικά έκλειψη
της σελήνης· τρόμος κατέλαβε τις ψυχές
των στρατιωτών (από αυτό) το ξαφνικό
φοβερό θέαμα κι ο στρατός έχασε το ηθικό
του. Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος πραγματεύτηκε
(σε ομιλία του) τη φύση του ουρανού και
τη στάση και τις κινήσεις των άστρων
και της σελήνης και μ' αυτόν τον τρόπο
έστειλε το στρατό στη μάχη με αναπτερωμένο
ηθικό. Έτσι, τα "ελευθέρια μαθήματα"
του Γάλλου άνοιξαν το δρόμο για τη λαμπρή
εκείνη νίκη του Αιμιλίου Παύλου. Επειδή
αυτός κατανίκησε το φόβο του ρωμαϊκού
στρατού, ο στρατηγός μπόρεσε να νικήσει
τους εχθρούς.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
Sulpicius
: Σουλπίκιος
Gallus
: Γάλλος
legatus
:
ύπαρχος
Luci
Aemili Pauli:
Λεύκιος Αιμίλιος Πάυλος
erat
: είμαι
qui
: ο
οποίος
bellum
:
πόλεμος
adversus
:
εναντίον
Persen
:
Περσέας
regem
:
βασιλιάς
gerebat
: διεξάγω
Serena
: ξάστερος
– η –ο
nocte
: νύχτα
subito
:
ξαφνικά
luna
:
σελήνη
defecerat:
χάνομαι
repentinum
: ξαφνικός
– η – ο
monstrum
: παράξενο
θέαμα
terror
: τρόμος
animos
:
ψυχή
militum
: στρατιώτης
invaserat
: καταλαμβάνω
exercitus
:
στρατός
fiduciam
:
εμπιστοσύνη
amiserat
: χάνω
Tum
:
τότε
Sulpicius
Gallus : Σουλπίκιος
Γάλλος
caeli
: ουρανός
ratione
: φύση
stellarum
: αστέρι
statu
: στάση
motibus
: κίνηση
disputavit
:
πραγματεύομαι
eoque
: αυτός
modo
:
τρόπος
alacrem
: πρόθυμος
– η – ο
pugnam
: μάχη
misit
:
στέλνω
liberales
: αυτός
που ταιριάζει σε ελεύθερο άνθρωπο
artes
: τέχνη
Galli
:
Γαλάτης
aditum
:
δρόμος
illustrem:
λαμπρός – η – ο
illam
:
εκείνος – η - ο
Paulianam
:
Παυλιανός – η – ο
victoriam
:
νίκη
dederunt
:
δίνω
Quia
: επειδή
metum
:
φόβος
Romani
: ρωμαϊκός
– η – ο
vicerat:
νικώ
imperator
: στρατηγός
adversarios
: αντίπαλος
potuit:
μπορώ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ
ΑΝΑΛΥΣΗ
1.Sulpicius
Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat
erat
:
ρήμα
Sulpicius
Gallus:
υποκείμενο
legatus
:
κατηγορούμενο
στο
Sulpicius Gallus
Luci
Aemili Pauli : γενική
κτητική
στο
legatus
2.qui
bellum adversus Persen regem gerebat : Δευετερεύουσα
αναφορική
προσδιοριστική
πρόταση στο Luci Aemili Pauli. Εισάγεται με την
αναφορική
αντωνυμία
qui, εκφέρεται με έγκλιση οριστική, γιατί
δηλώνει το πραγματικό,
χρόνου
παρατατικού γιατί αναφέρεται στο
παρελθόν.
gerebat:
ρήμα
qui
: υποκείμενο
bellum
:
αντικείμενο
adversus
Persen : εμπρόθετος
προσδιορισμός της εχθρικής σχέσης
(εναντίωσης)
στο bellum gerebat
regem:
παράθεση
στο Persen
3.Serena
nocte subito luna defecerat;
Defecerat:
ρήμα
luna
: υποκείμενο
Serena
: επιθετικός
προσδιορισμός στο nocte
nocte
:
αφαιρετική του χρόνου στο Defecerat
subito:
επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
στο Defecerat
4.ob
repentinum monstrum terror animos militum invaserat
invaserat:
ρήμα
terror:
υποκείμενο
ob
monstrum:
εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας
(εξωτερικό
αναγκαστικό
αίτιο) στο invaserat
repentinum:
επιθετικός
προσδιορισμός στο monstrum
animos
:
αντικείμενο
militum:
γενική
κτητική στο animos
5.et
exercitus fiduciam amiserat.
amiserat:
ρήμα
exercitus:
υποκείμενο
fiduciam:
αντικείμενο
6.Tum
Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac
motibus disputavit
disputavit:
ρήμα
Sulpicius
Gallus:
υποκείμενο
Tum:
επιρρηματικός
προσδιορισμός
στο
disputavit
de
ratione :
εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς
στο disputavit
caeli:
γενική
κτητική στο ratione
de
statu ac motibus: εμπρόθετος
προσδιορισμός της αναφοράς στο disputavit
stellarum:
γενική υποκειμενική στο statu ac motibus
lunaeque:
γενική
υποκειμενική στο statu ac motibus
7.eoque
modo exercitum alacrem in pugnam misit.
misit:
ρήμα
eoque
:
επιθετικός προσδιορισμός στο modo
modo
:
αφαιρετική του τρόπου στο misit
exercitum
:
αντικείμενο
alacrem:
κατηγορούμενο
στο exercitum (κατά το βιβλίο του καθηγητή)
//
κατ’
άλλους επιρρηματικό κατηγορούμενο του
τρόπου στο misit
in
pugnam:
εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού
στο misit
8.Sic
liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam
dederunt.
dederunt:
ρήμα
artes:
υποκείμενο
liberales:
επιθετικός προσδιορισμός στο artes
Sic:
επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου
στο dederunt
Galli:
γενική κτητική στο artes
aditum:
αντικείμενο
ad
victoriam: εμπρόθετος
προσδιορισμός του σκοπού στο dederunt
illustrem:
επιθετικός προσδιορισμός στο victoriam
illam:
επιθετικός
προσδιορισμός στο victoriam
Paulianam:
επιθετικός προσδιορισμός στο victoriam
9.Quia
ille metum exercitus Romani vicerat: δευτερεύουσα
επιρρηματική
αιτιολογική
πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός
της αιτίας στο
περιεχόμενο
της κύριας πρότασης που ακολουθεί.
Εισάγεται με τον αιτιολογικό
σύδεσμο
Quia, εκφέρεται με έγκλιση οριστική γιατί
γιατί δηλώνει αιτιολογία
αντικειμενικά
αποδεκτή, σε χρόνο υπερσυντέλικο γιατί
αναφέρεται στο παρελθόν
(προτερόχρονο)
vicerat:
ρήμα
ille:
υποκείμενο
metum:
αντικείμενο
exercitus:
γενική υποκειμενική στο metum
Romani:
επιθετικός
προσδιορισμός στο exercitus
10.imperator
adversarios vincere potuit
potuit:
ρήμα
imperator:
υποκείμενο
vincere:
αντικείμενο
adversarios:
αντικείμενο στο vincere
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ
ΑΙΤΙΟ:
Το
αναγκαστικό αίτιο στα λατινικά βρίσκεται
συνήθως κοντά σε ρήματα ψυχικού
ή σωματικού
πάθους. Εκφέρεται με τους εξής τρόπους:
- με απλή αφαιρετική.
- με τις προθέσεις ob, per, propter + αιτιατική.
- με τις προθέσεις ex, de + αφαιρετική.
- με τις προθέσεις causa, gratia + γενική.
Σημείωση:
κυρίως το
εσωτερικό
αναγκαστικό αίτιο
εκφέρεται με
απλή αφαιρετική
και το
εξωτερικό εμπρόθετα,
χωρίς
αυτό να είναι απολύτως δεσμευτικό.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
4η
κλίση ουσιαστικών
|
|
Frūctus,
|
Cornū
|
||
|
|
SINGULARIS.
|
PLURALIS.
|
SINGULARIS.
|
PLURALIS.
|
|
Nom.
|
frūctus
|
frūctūs
|
cornū
|
cornua
|
|
Gen.
|
frūctūs
|
frūctuum
|
cornūs
|
cornuum
|
|
Dat.
|
frūctuī
|
frūctibus
|
cornū
|
cornibus
|
|
Acc.
|
frūctum
|
frūctūs
|
cornū
|
cornua
|
|
Voc.
|
frūctus
|
frūctūs
|
cornū
|
cornua
|
|
Abl.
|
frūctū
|
frūctibus
|
cornū
|
cornibus
|
Παρατηρήσεις:
- Η δοτική ενικού των σε –us ουσιαστικών λέγει ενίοτε σε –u, π.χ. senatu (senatui)= σύγκλητος, exercitu (exercitui)= στρατός.
- Σχηματίζουν τη δοτική και αφαιρετική πληθυντικού σε –ubus αντί σε –ibus τα εξής: arcus, quercus, acus, pecu, specus, lacus, veru, tribus, artus (σνθ. μόνο στον πληθ.), partus (κατά σειρά σημαίνουν: τόξο, δρυς, βελόνα, κτήνος, σπηλιά, λίμνη, βέργα, τριττύς φυλή, αρθρώσεις οστών, τοκετός). Από αυτά, τα ουσιαστικά lacus, partus, veru σχηματίζουν τη δοτική και αφαιρετική πληθυντικού και σε –ibus.
- Το ουσιαστικό domus (=σπίτι) κλίνεται ως εξής:
|
Singularis Nom. domus Gen. domus, (domi) Dat. domui Acc. domum domus Voc. domus Abl. domo |
Pluralis
domus
domuum,domorum
domibus
domos
domus
domibus
|
- Του παραπάνω ουσιαστικού υπάρχει και τύπος γενικής domi που χρησιμοποιείται ως τοπικό επίρρημα. Ως τοπικά επιρρήματα χρησιμοποιούνται και η αιτιατική domum και η αφαιρετική domo.
domi:
"οἴκοι",
στο σπίτι (στάση σε τόπο).
domum:
"οἴκαδε",
προς το σπίτι (κατεύθυνση σε τόπο).
domo:
"οἴκοθεν",
από το σπίτι (απομάκρυνση από τόπο).
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
|
fueram
|
fuerāmus
|
|
fuerās
|
fuerātis
|
|
fuerat
|
fuerant
|
|
amāveram
|
amāverāmus
|
|
amāverās
|
amāverātis,
|
|
amāverat
|
amāverant
|
|
deleveram
|
deleverāmus
|
|
deleverās
|
deleverātis
|
|
deleverat
|
deleverant
|
|
rēxeram
|
rēxerāmus
|
|
rēxerās
|
rēxerātis
|
|
rēxerat
|
rēxerant
|
|
audīveram
|
audīverāmus
|
|
audīverās
|
audīverātis
|
|
audīverat
|
audīverant
|
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
fuerō
fuerimus
fueris
fueritis
fuerit
fuerint
|
amāverō
|
amāverimus
|
|
amāveris
|
amāveritis
|
|
amāverit
|
amāverint
|
|
deleverō
|
deleverimus
|
|
deleveris
|
deleveritis
|
|
deleverit
|
deleverint
|
|
rēxerō
|
rēxerimus
|
|
rēxeris
|
rēxeritis
|
|
rēxerit
|
rēxerint
|
|
audīverō
|
audīverimus
|
|
audīveris
|
audīveritis
|
|
audīverit
|
audīverint
|
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1.
Να γραφεί η μετάφραση του κειμένου:
ΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
|
Sulpicius
Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen
regem gerebat. Serena nocte subito luna defecerat; ob repentinum
monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam
amiserat. Tum Sulpicius Gallus de caeli ratione et de stellarum
lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in
pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem
illam Paulianam victoriam dederunt. Quia ille metum exercitus Romani
vicerat, imperator adversarios vincere potuit!
|
|
2.Να
γραφούν οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων
του κειμένου:
|
|
3.
Να γίνει συντακτική ανάλυση των όρων
του κειμένου:
Sulpicius
Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen
regem
gerebat.
Serena nocte subito luna defecerat; ob repentinum monstrum terror
animos
militum
invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Sulpicius Gallus de
caeli
ratione
et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo
exercitum
alacrem
in pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam
Paulianam
victoriam dederunt. Quia ille metum exercitus Romani vicerat,
imperator
adversarios vincere potuit!
